Wat ik een heel interessant onderwerp vind - en wat helaas heel moeilijk op te zoeken is - zijn tussenwerpsels. Wat roep je spontaan uit als je verbaasd bent? Wat als je je pijn doet? Wat als je medelijden wilt betogen? Als je verontwaardigd bent? Enzovoort.
Een van mijn lievelingstussenwerpsels is “Jeetje!” In het Duits “Ach herrje!” of “Ach je” of “Jemine!” of “Herrjemine” - maar dan veel schattiger.
Tegenwoordig probeer ik achter de betekenis van
welja joh
te komen. Volgens mij is dat vaak (of altijd?) ironisch of cynisch bedoelt, toch? Is er een 1 op 1 vertaling? Wat mij te binnen schoot was
Van Dale geeft voor “welja” de vertaling “warum auch nicht?”, en dat past volgens mij best goed bij “welja joh”. Is inderdaad behoorlijk ironisch bedoeld. Ik riep het vorige week nog, toen ik op een rotonde werd afgesneden door een andere fietser… Weet niet goed hoe ik de situatie zou omschrijven, maar zoiets zeg ik meestal wanneer ik vind dat iemand anders iets raars/gevaarlijks/stoms doet, waardoor ik vervolgens zelf ook een probleem heb. Klinkt dat logisch?
EDIT Kleine correctie, die me net te binnen schoot: Als iemand bijvoorbeeld heel veel geld uitgeeft aan iets onbenulligs, past “welja joh” ook wel. “Welja joh, je hebt tenslotte toch te veel geld” - zoiets. Ook ironisch bedoeld, maar iets minder sterk dan in het voorbeeld met de fiets.
@Maartje ik vind je voorbeelden supernuttig. Bedankt daarvoor.
En dank ook aan jullie, @alex en @Saylana!
Gek, toch? Dat je de betekenis - of beter gezegd: het concept achter een uitdrukking - precies snapt en toch is er een aantal mogelijkheden om het te vertalen, afhankelijk van de context.
Ja, na klar.
zou misschien - met de bijhorende ironische toon - ook een mogelijke vertaling kunnen zijn. Als je het schrijft is het helaas heel moeilijk om ironie over te brengen - althans in dit geval in het Duits. Ik denk dat “welja joh” wat dat betreft veel duidelijker is.
Das ist in der Tat ein sehr interessantes Thema! Ich habe mich während meines Studiums auch gerne mit Interjektionen und Partikeln beschäftigt. Auf diesem Gebiet gibt es noch viele offene Fragen. Und es gibt so viele Übersetzungsmöglichkeiten, die vom Kontext, aber auch vom Sprecher, dessen Dialekt, Alter etc. abhängen. Ich kann mir gut vorstellen, in einer “welja joh”-Situation auf Deutsch spontan ein ironisches, vielleicht verärgertes “na klar” oder “ja, warum nicht” zu rufen.
Ich finde es auch interessant, dass man im Niederländischen – zum Beispiel, wenn man sich nach einem langen, anstrengenden Tag aufs Sofa plumpsen lässt – “hè hè” sagt, während “hè” alleine eine ganz andere Bedeutung hat. Und so gibt es endlos viele Beispiele! Diese kleinen, oft gemeinen Wörter (Partikeln) sind so wichtig für eine Sprache. Dat mag tochweleenseven gezegd worden, hè.
Waarom vind je dat gek, Ruth? Ik vind dat juist volkomen logisch. Talen zijn geen wiskundige grootheden waarin alles keurig geregeld is via 1-op-1-verhoudingen (gelukkig maar).
Nou ja, als je een concept begrijpt houd dat volgens mij in dat je dit concept in jezelf herkent. Dus alle situaties waarin je „welja joh“ kunt zeggen hebben iets gemeenschappelijks dat je ook als Duitser begrijpt. Maar kennelijk breng je dezelfde situaties in het Duits in andere categorieën thuis. Van daar de verschillende vertalingen. Snap je wat ik bedoel?
Maar je hebt natuurlijk gelijk, gek is dat helemaal niet. Ik denk dat iedereen weleens heeft meegemaakt dat hij een woord uit een andere taal volledig begreep alhoewel er een Duits (of Nederlands) equivalent voor ontbreekt. Een mooi voorbeeld vind ik het Engelse „more recently“. „Kürzlicher“ bestaat niet.
Ik heb nu voorlopig voor „Geht’s noch?!“ gekozen. Ik vind dat uit „welja joh“ een bepaalde gelatenheid spreekt die ik helaas noch bij „Echt jetzt?“ noch bij „Geht’s noch?!“ terugvind. Of denken jullie daar anders over?
Obwohl ich dazu als Nichtmuttersprachlerin natürlich nicht viel sagen kann/darf, bin ich ganz deiner Meinung, Jessi. Ik gebruik “Echt jetzt?!” ook wel als ik me ergens over opwind, maar er toch niets aan kan doen. Over de trein die vertraging heeft bijvoorbeeld, of inderdaad in het verkeer.
Da stimme ich @Elsa grunsätzlich zu! Durch “eindelijk” wird der Ausdruck der Ungeduld und womöglich Genervtheit zudem verstärkt. Allerdings kann ich mir auch Situationen vorstellen, in denen “hè hè” in diesem Kontext neutral oder sogar freundlich bzw. ironisch gemeint ist.
